Ba Mẹ Ơi! Xin Đừng Nhẫm Lẫn Giữa Việc “Phát Âm Ngôn Ngữ” Và “Khả Năng Giao Tiếp” Của Con.

Rất nhiều ba mẹ lần đầu nuôi con đã tin vào hiệu quả của việc sử dụng màn hình sớm cho con, vì cảm nhận sau một thời gian xem youtube, hay việc học qua app đã giúp cho con của họ, thường là ở tầm 2 tuổi, biết hát, đếm số, màu sắc, kể tên các loại khủng long khác nhau.

Đúng thật! Đặc biệt là ba mẹ chưa tốt tiếng anh, thấy con ê a hát, nói một ít từ tiếng anh, hẳn là rất vui mừng.

Đánh vào tâm lý đó, hàng loạt các chương trình tiếng anh nhắm tới kết quả của các nghiên cứu về sự phát triển nhạy bén não bộ của trẻ, giới thiệu cho ba mẹ các khoá học cho trẻ từ 0 tuổi, thậm chí cả ở trong bụng mẹ để giới thiệu cho ba mẹ những khoá học chỉ vài triệu đồng.

Bỏ qua những tác hại của việc dùng màn hình sớm mà mình sẽ không nhắc ở đây, bài viêt này mình sẽ nói cho ba mẹ một sự thật đao lòng rằng:

Đừng NGỘ NHẬN giữa việc con mình biết PHÁT ÂM một ngôn ngữ nào đó, với việc PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP của con.

Trẻ có thể bắt chước nhưng chưa thực sự “giao tiếp”

Trẻ rất giỏi trong việc bắt chước các âm thanh từ rất sớm, dù cho là đang tiếp xúc với video hay máy móc. Nhưng đây là khả năng “nhận diện âm thanh”, không phải lả khả năng giao tiếp xã hội (social communication).

Trẻ em dưới 3 tuổi đặc biệt nhạy bé về âm thanh, dù bạn có giới thiệu bao nhiêu ngôn ngữ trong độ tuổi này thì trẻ đều có khả năng hấp thụ.

Nghe đến đây thì có vẻ thú vị thật. Cho nên có những app ra đời dạy cho các trẻ dưới 3 tuổi tận 12 ngôn ngữ cùng một lúc.

Nhưng các bạn lại không biết rằng:

SAU 3 TUỔI, NÃO BỘ CỦA TRẺ LẠI BẮT ĐẦU TINH CHỈNH THANH LỌC NHỮNG ÂM THANH ĐƯỢC GIAO TIẾP THƯỜNG XUYÊN NHẤT!

Thường là ngôn ngữ mẹ đẻ hoặc là các ngôn ngữ mà bé được tiếp tục giao tiếp.

Nghĩa là nếu bạn không tạo điều kiện phát triển ngôn ngữ này thành ngôn ngữ “giao tiếp” thì…haix, mình không dám nói là chẳng để làm gì, nhưng chắc chắn là bạn đang đầu tư không đúng cách vào thời điểm vàng của con.

Giao tiếp xã hội cần có “Serve-and-Return” interaction ( Tương tác qua lại)

Harvard đã thực hiện nhiều nghiên cứu chuyên sâu và đưa ra các chỉ dẫn cho ba mẹ về chủ để “ Serve-and-Return”, mà mình sẽ để nguồn trong comment cho ba mẹ tham khảo.

Theo Harvard Center on the Developing Child:

“Serve and return là nền tảng cốt lõi cho sự phát triển trí não khoẻ mạnh, đặc biệt trong những năm đầu đời.”

Trẻ đã bắt đầu muốn giao tiếp với người khác ngay từ khi sinh ra, từ những tiếng “ê a” đầu đời của trẻ cũng là cách trẻ đáp lại bạn. Khi bạn nhìn vào ánh mắt, cử chỉ, cảm xúc của con, bạn biết mình sẽ nên nói gì tiếp với trẻ.

Khi bạn đang đọc sách, mà con chỉ tay vào con chó và muốn dừng lại, bạn dừng lại tương tác: “Ah, con chó đang nằm ngủ phải không?” – Đúng rồi

Đó chính là 1 vòng Serve & Return.

Mỗi lần như vậy, não bộ trẻ sẽ:

Học thêm từ mới

Hiểu cảm xúc, sắc thái

Biết đặt câu hỏi – trả lời

Phát triển tư duy phản xạ ngôn ngữ

Tương tác qua lại liên tục giúp tăng vốn từ, khả năng diễn đạt câu dài, và tư duy ngôn ngữ phức tạp ở trẻ từ rất sớm chứ không dừng lại ở việc hiểu biết từ vựng đơn thuần.

Việc thiếu tương tác đáp ứng và đáp lại liên tục không chỉ khiến não mất đi sự kích thích tích cực cần thiết mà còn kích hoạt phản ứng căng thẳng độc hại của cơ thể, có thể làm tràn ngập não đang phát triển bằng các hormone căng thẳng có hại.

Và chắc chắn, cách các kênh youtube nổi tiếng mà bạn thấy, nghe như là đang tương tác với trẻ, nhưng KHÔNG thể quan sát cảm xúc trẻ, KHÔNG điều chỉnh câu chuyện theo hành vi trẻ → thiếu yếu tố “phản hồi linh hoạt” → KHÔNG có serve and return thực sự.

Kỹ năng giao tiếp là yếu tố nền tảng của sự phát triển xã hội và trí tuệ sau này

– Trẻ giỏi ngôn ngữ chưa chắc giỏi giao tiếp.

– Nhưng trẻ có khả năng giao tiếp xã hội tốt thì ngôn ngữ sẽ phát triển vững vàng, tự nhiên, và đầy cảm xúc.

Mình không viết ra những dòng này chỉ dựa vào nghiên cứu, mà là đã tiếp xúc với những bạn có khả năng song ngữ, nhưng thiếu trầm trọng khả năng giao tiếp – là kỹ năng thiết yếu mà trẻ cần từ bạn- chính bạn- là người làm cha làm mẹ chứ không có bất kỳ một máy móc nào có thể thay thế.

Các bạn ấy có thể kể ra hàng loạt những kiến thức cao siêu không ngừng dù không được hỏi tới, không biết người nghe có cần nghe hay không, hoặc trả lời bất kỳ điều gì nhảy ra trong đầu mà không hề liên quan đến câu được hỏi.

Không có bất kỳ công cụ nào có thể thay thế ba mẹ để phát triển khả năng giao tiếp cùng con đâu nhé cả nhà.